مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم
تفاوت این دو نوع مالیات در این است که در مالیات مستقیم مبلغی به عنوان مالیات دریافت می شود ولی در مالیات غیرمستقیم، مالیات بصورت بخشی از قیمت کالا از مشتری گرفته می شود.
مالیات های مستقیم خود به دو دستۀ مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می شوند.
اساس و مبنای مالیات بر دارایی، ثروت مؤدی (پرداخت کنندۀ مالیات) است. مهم ترین نوع مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث است که از اموال و دارایی های باقی ماندۀ شخص فوت شده، دریافت می شود. در واقع زمانی که اموال شخص متوفی قرار است به وراث او منتقل شود، دولت از دارایی و ثروت درحال انتقال مالیات می گیرد.
این نوع مالیات مهم ترین نوع مالیات بر دارایی، می باشد که از اموال و دارایی های باقی ماندۀ شخص فوت شده، دریافت می شود. در واقع زمانی که اموال شخص متوفی قرار است به وراث او منتقل شود، دولت از دارایی و ثروت درحال انتقال مالیات می گیرد.
در مالیات بر درآمد، درآمد افراد و شرکت ها (و نه ثروت آنها) مبنای مالیات است. مالیات بر درآمد اشخاص مهم ترین نوع مالیات است. مالیات بر درآمد از هر کدام از انواع درآمدها جداگانه دریافت می شود. (مثلاً مالیات بر حقوق و مالیات بر درآمد امالک(
نوع مالیات |
تعریف |
مقدار مالیات |
مالیات بر درامد کشاورزی و دامپروری |
هرگونه درامد ناشی از فعالیت های کشاورزی و زراعت و دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، پرورش زنبور،عصل صیادی، ماهیگیری و مواردی از این دست. |
معاف از مالیات |
مالیات بر درامد حقوق |
درامد ناشی از حقوق و دستمزد |
تا سطحی از درامد (تعیین شده در بودجه سالیانه) معاف از مالیات و مازاد بر این مبلغ و تا هفت برابر آن، ده درصد مالیات کسر می شود، نسبت به مازاد این مبلغ هم 20 درصد کسر می شود. |
مالیات بر دامد مشاغل |
درامد شخصی حقیقی از اشتغال به مشاغل تجاری، خدماتی و پزشکی به صورت کل فروش کالا و خدمات پس از کسر هزینه ها |
مبنای مالیات اظهار نامه ای است که باید پر کنند و تا قبل از تیر ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل کار خود تسلیم نمایند. |
مالیات بر درامد اتفاقی |
درامد هایی مانند جایزه و معاملات بلا عوض (مثل بخشش و هبه زمینی به دیگری) که معمولا مستمر و تکرار شونده نیستند و به صورت اتفاقی حاصل میگردند. |
میزان مالیات و نحوه پرذاخت ان، بسته به نوع درامد حاصله می تواند متفاوت باشد. |
مالیات بر درامد املاک |
درامد ناشی از اجاره املاک و علاوه بر اجاره، نقل و انتقال املاک هم مشمول مالیات است. |
پس از کسر 25 درصد از مبلغ کل اجاره به عنوان هزینه ها و استهلاک مشمول پرداخت مالیات خواهند شد. |
مالیات بر درامد اشخاص حقوقی |
از جمع درامد شرکت های تجاری |
|
مهم ترین انواع مالیات های غیرمستقیم که در کشور ما اجرا و اعمال می شوند، عبارت اند از: عوارض گمرکی و خدماتی، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده.
حقوق و عوارض گمرکی در واقع مالیات هر کشور بر صادرات و واردات کالا های مختلف است که با نام «تعرفه های گمرکی« نیز شناخته می شود. این نوع از مالیات ها، تابع سیاست های کلان بازرگانی و شرایط اقتصادی کشورها هستند و به جز اینکه یکی از راه های درآمدزایی دولت ها هستند، معمولاً برای حمایت از صنایع داخلی نیز به کار گرفته می شوند. این دسته از مالیات ها ممکن است براساس قیمت و ارزش کالاها یا براساس ویژگی ها و مشخصات آنها (مانند حجم، وزن و...) تعیین و دریافت شوند.
این دسته از مالیات ها ممکن است براساس قیمت و ارزش کالاها یا براساس ویژگی ها و مشخصات آنها (مانند حجم ،وزن و ...) تعیین و دریافت شوند.
الف) درآمدزایی دولت ها
ب) حمایت از صنایع داخلی
انواع عوارض درج شده در قبض های شهرداری مالیات تلقی می شود. شهرداری در مقابل خدماتی که ارائه می کند، وجوهی مانند عوارض خودرو یا عوارض نوسازی و دفع پسماند دریافت می کند.
مالیات بر مصرف مالیاتی است که مصرف کنندگان کالاهای خاص در زمان خرید آن کالا (به همراه قیمت کالا) پرداخت می کنند. به این ترتیب اگر شما میزان بیشتری از آن کالا مصرف کنید، در نهایت مالیات بیشتری نیز پرداخت می کنید. اگرچه این نوع مالیات نهایتاً به وسیلۀ مصرف کنندۀ نهایی پرداخت می شود، اما وظیفۀ قانونی پرداخت آن به عهدۀ تولیدکنندگان و فروشندگان است. مالیات بر مصرف، انواع بسیار زیادی دارد که بارزترین نمونۀ آن در ایران، مالیات بر مشروبات غیر الکلی ماشینی و مالیات بر دخانیات است.
بارزترین نمونۀ آن در ایران، مالیات بر مشروبات غیرالکلی ماشینی و مالیات بر دخانیات است.
منظور از مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی است که از تفاوت ارزش بین کالا و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده در دوره ای مشخص گرفته می شود. این نوع مالیات چند مرحله ای است و در هر یک از مراحل تولید و تکمیل تا مصرف نهایی بر حسب ارزش افزوده گرفته می شود.
مالیات بر ارزش افزوده با ایجاد شفافیت، فرار مالیاتی را کاهش می دهد و از مالیات ستانی مضاعف جلوگیری می کند؛ چرا که مالیات پرداخت شده تولیدکنندگان قبلی از مالیات بر فروش بعدی کسر می شود. به عبارت دیگر کالا و خدمات واسطه ای از پرداخت مالیات معاف می شوند.
در این نوع مالیات کالا و خدمات واسطه ای از پرداخت مالیات معاف می شوند.
در کشورهایی که ساز و کار مالیات بر ارزش افزوده برقرار است، کسب و کارها، منبع مالیات را از فروش خودشان جمع آوری کرده و آن را از طریق خرید از دیگر کسب وکارها، پرداخت می کنند. در این شکل نشان داده شده است که چگونه 10 درصد مالیات بر ارزش افزوده (VAT) بر تولید و فروش لباس، عمل می کند.
فرار مالیاتی در برخی کشورها، به دلیل عدم شفافیت درآمدها، زیاد است.
برخی از انواع مالیات ها در ایران گرفته نمی شود و همین امر سبب شده است که انحرافاتی در مسیر سرمایه گذاری در کشور رخ دهد. از جملۀ این مالیات ها مالیات خانه های خالی و زمین های بایر است که سبب شده است این نوع دارایی های مصرفی به دارایی های سرمایه ای غیر مولد تبدیل شود.